nieuws
Column: Blote meisjes in Girls

HBO’s Girls staat in de startblokken voor zijn vierde seizoen. De serie die perfect vastlegt hoe het is om een twintiger te zijn, zonder een blad voor de mond te nemen. Niet iedereen is echter gecharmeerd van zijn grove taalgebruik en vele naakt. Daar komt nog eens bij alle ophef die is ontstaan rondom het vermeend incest van schrijfster en hoofdrolspeelster Lena Dunham naar aanleiding van een verhaal in haar autobiografische boek Not That Kind of Girl. Houden Dunham en consorten het dit seizoen rustig en laten ze de kleren aan? Ik hoop van niet, want met Dunhams soort naakt is niks mis.

De kritiek op Girls komt niet uit de lucht vallen en staat in een lange traditie van genderkritiek op HBO’s excessieve hoeveelheid naakt. De zender staat liefkozend bekend als BoobTube. De gouden regel van HBO luidt: “De spanningsboog van de man staat gelijk met zijn libido”. In Game of Thrones gaan scenes vol politiek geëngageerde dialogen standaard gepaard met losbandige courtisanes of rondborstige prostituees. In True Detective is Michelle Monaghan naast nietszeggende huisvrouw (van de evenzo kleurloze Woody Harrelson) lustobject voor de mannelijke kijker. De rij met voorbeelden is eindeloos: Boardwalk Empire, Rome, Deadwood, True Blood enzovoorts. Even daargelaten dat ik vind dat een televisieshow best sexy mag zijn, is de genderkritiek over de “male gaze” op HBO een terechte. Lena Denhams Girls is alleen geen Game of Thrones of True Detective.

Dunham heeft ondanks druk van buitenaf altijd haar keuzes verdedigd. Zelfs de progressieve Volkskrant noemde seks als meest prominente ijkpunt van Girls. Dat doet geen eer aan Lena’s perfecte weergave van de twintigerscrisis. Dat het een complete non-discussie is toonde Louis Peitzman van BuzzFeed aan door de daadwerkelijke hoeveelheid naakt in statistieken te vatten. Slechts 3% van de tijd is er naakt in beeld, waarvan Dunham zelf 64% uitmaakte, Adam 9%, Natalia (wie?) 7% en anderen 17%. Om de cijfertjestsunami compleet te maken: 49% van de tijd ging het om seks en 51% van de tijd om andere dingen zoals plassen, douchen en slapen.

Oké, het aantal minuten naakt valt dus mee, maar dat is nog het minst belangrijke tegenargument. Belangrijk is dat Dunhams naakt niet voor de heteroseksuele man is. Dunham viert het vrouwelijk lichaam zoals het is, geen fetisjering, poespas of mooimakerij; het is vaak zo gewoontjes, maar mag ook sexy zijn of soms asymmetrisch of te dik. Haar seksualiteit is van haar. De kijker ervaart haar lichaam als een heteroseksuele vrouw. Het is een naakt dat we juist te weinig onder ogen krijgen in film- en televisieland. Ik begrijp dat het als man  toch raar is om hier over mee te willen praten. In onze maatschappij wordt het voor mannen niet bepaald mannelijk of sexy gevonden om zich zorgen te maken over hun lichaam. Ik heb er dus ook de ballen verstand van. Toch vraag ik mij af wat het effect zou zijn als in Hollywood het mannelijk lichaam wat vaker onderworpen werd aan een vrouwelijke camerablik? Of het vrouwenlichaam zelf? Zou het bij mannen ook geïnstitutionaliseerd raken om een onmenselijk, onbereikbaar schoonheidsideaal na te streven als hun lichaam constant geërotiseerd werd? En gaat het naakt in Girls een verschil maken in Hollywood? Vragen, vragen, vragen.

Girls’ bloot is niet vrij van seks en erotiek. Ironisch genoeg wordt alleen het personage van Marnie beduidend meer geërotiseerd dan haar medespeelsters en dat ondanks dat (of juist omdat) zij nooit uit de kleren gaat. Het doet mij denken aan wat Joris Luyendijk ooit opschreef over de burka in Een goede moslim slaat soms zijn vrouw: omdat elk beetje zichtbare huid taboe wordt, wordt daarmee het gehele lichaam gefetisjeerd. Elk beetje naakt is hierdoor spannend. Ooit werden vrouwelijke enkels ook behoorlijk intiem gevonden. Allison Williams’ terughoudendheid zorgt ironisch genoeg juist voor iets voyeuristisch. Geen naakt kan ook sexy zijn.

Het is niet aan mij daar iets van te vinden, want het is makkelijk om kritiek te hebben. Te naakt of te weinig naakt, het lijkt nooit goed te kunnen. Zo krijgen Nicki Minaj en Béyonce behoorlijk wat op- en aanmerkingen over hun vermeende overgave aan de mannelijke blik. Bij laatstgenoemde is de kritiek heviger omdat Béyonce ook nog eens een uitgesproken feminist is. Een feminist  zou toch nooit met haar billen in het gezicht van mannen rondzwiepen? Welke waarden rondom seksualiteit moet een feminist hanteren? Wat maakt iemand überhaupt een feminist? Wie bepaalt dat? Ik heb daar wel een idee over (zie onder). Belangrijk daarin is eigen keuze. Dat is juist wat Lena Dunham met een serie als Girls doet: iedereen moet zich op zijn gemak voelen met zijn of haar eigen seksualiteit, zonder waardeoordelen of het opleggen van normen door anderen. Zeggen dat Girls over seks gaat, terwijl het zoveel doet voor seksuele identiteit, is hetzelfde als zeggen dat de Zwarte Pieten-discussie over een kinderfeest gaat. Uiteindelijk is er dan nog maar één vraag die rest: Lena, waar blijft de eerste piemel?

HBO’s Girls is te zien op HBO Nederland maandag 12 januari om 21:00.