nieuws
Column: ‘Bolshoi Babylon’ – menselijk of Russisch drama?
“Deze film bevestigt precies wat ik altijd al van Rusland denk.” Dit hoorde ik een meisje naast mij zeggen na afloop van de documentaire Bolshoi Babylon (2015). Het was tijdens de IDFA. Ik voelde meteen de lichte irritatie die ik heb sinds mijn bezoek aan Rusland dit jaar, wanneer ik ons Westerlingen hoor praten over Russen. Wat is het makkelijk om een mening te hebben over iets waar je zo ver vanaf staat. Ook ik was van tevoren onzeker over de cultuur en de mensen van het land waar ik heen zou gaan. Ik zag een streng regime voor me met veel corruptie, homo-haters en norse Russen op straat.
Het tegendeel was waar. Ook al spraken wij geen Russisch, iedereen was vriendelijk en geduldig. Sommigen zelfs geamuseerd door ons geklungel met de taal. Toen wij brutaal het Bolshoi Theater inliepen op zoek naar de kassa, werden we niet door de bewaker in het Russisch toegeblaft dat we moesten wegwezen. Nee, hij kwam hij ons rustig tegemoet lopen en gebaarde ons vriendelijk naar het gebouw ernaast. Wat een vriendelijkheid en toegankelijkheid. Omdat we meisjes waren? Omdat we Europees waren? Ik had zo’n benadering in ieder geval niet verwacht. Dat komt mijns inziens slechts door het beeld van Rusland dat onbewust een plekje in mijn hoofd heeft veroverd. Waarschijnlijk doordat ik al mijn hele leven in een Westerse samenleving woon.
Terug naar het Bolshoi. Natuurlijk kregen we geen tickets meer voor die avond, want het prestigieuze theater is altijd al maanden van tevoren volgeboekt. Koninklijk en presidentieel bezoek aan het theater is dan ook geen uitzondering, zoals de trailer van Bolshoi Babylon laat zien. Ook verkondigt de trailer dat het echte drama zich niet op het toneel, maar achter de schermen afspeelt. Bovendien zou de zoutzuur-aanval op de artistiek directeur van het Bolshoi Ballet Sergei Filin in 2013 centraal staan. De aanval is uitgevoerd naar aanleiding van persoonlijke en zakelijke commotie binnen het Bolshoi. Dit heeft de dader zelf toegegeven. Wanneer ik over de speculaties omtrent de aanleiding lees, kom ik tot een simpele conclusie. Deze daad kwam slechts voort uit eeuwenoude, doodnormale menselijke emoties: liefde en jaloezie.
Wat de documentaire echt laat zien is het Bolshoi Ballet als bedrijf: een balletgezelschap van het hoogste niveau met dansers en danseressen die vaak al vanaf hun jongste jaren getraind zijn. Dit is deel van een Russische cultuur, maar ook gewoonweg een bedrijf zoals alle andere bedrijven. Met als uitzondering dat deze al tweehonderd jaar succesvol is. Wie kan ontkennen dat er in elk succesvol bedrijf de zaken hard gespeeld worden? Daar komt nog bij dat ballet een topsport is. Bij welke topsport wordt er niet vals gespeeld en koste wat het kost gestreden om de top? Dit is niet iets typisch Russisch, maar iets typisch menselijks. Het drama heeft zich inderdaad afgespeeld buiten het toneel, in het echte leven van de mensen achter de schermen.
Kritieken zoals “het Bolshoi is praktisch het Kremlin”of zoals die van het meisje naast mij in de film, gaan dus voor mijn part niet op. Kijk naar deze HBO-documentaire voor een intrigerende kijk achter de schermen van een balletgezelschap van hoge kwaliteit met een enorm aandeel in de geschiedenis van het ballet. Maar probeer het eens los te zien van Rusland?
