review
Recensie: Elysium

Max heeft als onschuldig joch een belofte gedaan en nu dringt de tijd. Kan hij het weelderige Elysium en de rauwe aarde verenigen?

In Elysium, de nieuwste film van Neill Blomkamp (District 9), zet Matt Damon de onverstoorbare Max neer, die na een heftig leven zijn best doet een kalm en betamelijk bestaan op te zetten. Een onfortuinlijke wending in zijn leven maakt echter dat hij slechts vijf dagen te leven heeft, tenzij hij op tijd voet aan wal zet op Elysium, een enorm ruimtestation dat vanaf de aarde in de hemel te zien is. In 2154 is de aarde een met armoede en geweld bezaaide sloppenwijk geworden. Samen met Julio (Diego Luna: Milk, The Terminal) moet Max alles op alles te zetten om de wereld, maar bovenal zichzelf te redden. En dan is er ook nog Frey (Alice Braga: On the Road, I Am Legend), zijn beeldschone en zorgzame jeugdvriendin en verpleegster, wiens dochter Matilda (Emma Tremblay) alleen door de technologie van Elysium verlost kan worden.

Aldaar is Delacourt (Jodie Foster) een machtige vrouw met een sinister plan. Vluchtelingen van aarde laat ze zonder blikken of blozen ombrengen, alles om het door mensen gebouwde welgestelde paradijs te handhaven. Het contrast tussen aarde en Elysium kan niet groter zijn. Delacourt wordt omringd door blanke, louter gezonde en haast androïde vermogenden, terwijl Max zich als één van de weinige blanken begeeft tussen geharde mensen, die iets koesteren wat op Elysium ontbreekt: humor. De hoogtepunten van de film zijn dan ook de scherpe, soms zwartgallige dialogen van de doorleefde aardbewoners. Ondanks hun hardvochtige bestaan zijn ze ruimhartiger dan alle rijkelui bij elkaar.

Max lijkt een pure held te zijn, maar zijn heldendom wordt in het geheel niet aan de kaak gesteld. Zijn verleden is berucht, maar wordt niet uit de doeken gedaan, en bij ontstentenis van een toekomst – met nog slechts vijf dagen in het verschiet – is het weinig heldhaftig om daar een en ander voor op het spel te zetten. Wat is lef als je doodvonnis al getekend is? Bovendien brengt Max zijn vrienden en zelfs de kleine Matilda in gevaar, en toch krijgt de kijker om de haverklap flauwe flashbacks voorgeschoteld waarin zijn welwillendheid bewezen wordt. Deze zouden niet nodig zijn als ook de volwassen Max respect verdiende.

Behalve het onderscheid in aard van de bevolking wijkt ook het kleurgebruik en de wijze van filmen op aarde af van de artificiële planeet. Grauwe aardetinten schetsen de armoede in het verwoeste Los Angeles, het geluid van zoemende vliegen bevestigt deze. De beelden zijn soms zo schokkerig en onrustig dat ze wel door een rennende journalist in een oorlogsgebied gefilmd lijken. Dat is jammer, want er is veel interessants te zien. De gelikte bewoners glimmen en hun zonovergoten leefomgeving doet dat ook. Perfect groene gazons omringen witgeverfde villa’s en de boel wordt pas verstoord als aardse en dus onwelkome ruimteschepen landen.

Hoe perfect het leven op Elysium ook lijkt, het is wel duidelijk dat het eveneens geesteloos en ondraaglijk is. Waar de aardbewoners omhoogkijken en een droomwereld zien, blijkt het bestaan er in werkelijkheid dystopisch. Is het wel een zegen om te leven in een wereld waar niemand ziek of oud kan worden? Het lijkt erop dat zulke ingrijpende regels de bewoners slechts onmenselijken, en dat het om zo’n milieu op een gezonde manier in stand te houden noodzakelijk is om buitenstaanders uiterst gewelddadig te bejegenen. Op welke planeet er meer angst is, blijft de vraag.