review
Het Diner

Het Diner (Menno Meyjes) is een krachtige film over de barsten die in een gezin ontstaan op het moment dat geheimen de overhand krijgen.

Paul (Jacob Derwig) en zijn vrouw vertrekken op de fiets naar een restaurant voor een beladen ontmoeting met lijsttrekker Serge (Daan Schuurmans) en diens echtgenote (Kim van Kooten). Paul woont met Claire (Thekla Reuten) en hun zoon Michel (Jonas Smulders) in een krakend huis in Amsterdam. De beelden van de stad maken dat elke Amsterdammer zich meteen thuis zal voelen; het fietsen doet dat voor de rest. Het gaat er in het gezin vrij gemoedelijk aan toe: Michel is voor een bijna-zestienjarige niet al te puberaal en de pasgewassen haren van Claire doen Paul na twintig jaar huwelijk nog altijd denken aan geluk, zij het op nostalgische wijze.

De innemende stem van Jacob Derwig leidt het verhaal in en blijft als voice-over veelvuldig terugkomen. Paul is een goedgebekte klootzak die zich ergert aan de banaliteit van het diner. Hij kent zijn broer Serge al langer dan vandaag en vindt hem vooral een omhooggevallen hypocriet. Niets of niemand wordt zijn scherpe blik bespaard: hij vuurt om de haverklap bijdehante opmerkingen af. Het literaire aspect van deze uitgebreide commentaren maakt dat de kijker af en toe aan Herman Koch (Het Diner, 2009) moet denken. Hoewel dit soms treffende opmerkingen zijn, halen overdreven metaforen vooral de vaart uit de film. De stem van Paul merkt bijvoorbeeld op dat hij “zijn concentratie voelt vervagen”, waardoor afstand wordt geschept waar deze niet gewenst is. Éénmaal kijkt hij ons recht in de ogen en die blik lijkt te vieren hoe ad rem Paul is. Veel sterker zijn dan de rustige beelden van Derwigs hoofd. De kijker kan zelf wel bedenken dat hij door alle consternatie niet meer zo geconcentreerd is.

Michel en Rick (Serge Mensink), de zoon van Serge en Babette, hebben namelijk een zwerver vermoord in een pinhokje. Beelden van de bewakingscamera gaan viraal door het land, zoals wel vaker gebeurt met onbegrijpelijke uitingen van zinloos geweld. Tot overmaat van ramp zou de geadopteerde broer van Rick de waarheid weleens kunnen onthullen. Serge’s politieke carrière staat op het spel, dus hij wil met zijn broer bespreken hoe ze met de situatie naar buiten zullen treden. Politiek is met name voor Claire echter een ongrijpbaar perspectief. Liever wil zij haar zoon beschermen: hij is nog maar een kind. Behalve dat ze alle vier een andere kijk op de zaak hebben, is het onduidelijk wie wat weet. Elke uitspraak moet worden afgewogen en naar gevoelens wordt gegist tot zelfs de personages die erg dicht bij elkaar staat niets anders kunnen dan aftasten. Deze onrust uit zich ook in beeld en geluid. Aan tafel zijn veel sterke en kalme close-ups geschoten, terwijl de verschillende camerahoeken in het huis de breekbare spanning tussen Paul, Claire en Michel weerspiegelen. Flarden van flashbacks geven de kijker steeds meer informatie over de bewuste avond in het leven van de neefjes.

De vier tafelgenoten worden overtuigend neergezet. De chemie tussen de acteurs maakt de personages volwaardig. Ze zijn door een ongeluk, pech, het lot, of misschien wel door hun eigen falen als ouders in een hoekje gedreven en klampen zich vast aan hun belangrijkste overtuigingen. Reuten is tegelijkertijd licht en duister en in ieder geval grenzeloos liefdevol, Van Kooten draagt zowel trots als pijn met verve en Schuurmans vangt de waarheid op het randje van de schijn. Ook Derwig, die de echtgenoot van Van Kooten is, maakt van zijn complexe personage een echt mens. Het helpt dat de rest zijn schouders ophaalt en de charme van Pauls onuitstaanbaarheid in kan zien.

Als de feiten op tafel liggen, schrijft nog steeds iedereen zijn eigen verhaal en geniet ieder zijn eigen worsteling. Het Diner is doordrongen van het gegeven dat een actie consequenties heeft. Kwaad komt ergens vandaan en moet dus ook ergens weggestopt kunnen worden. Een politicus, vrouw-van, ontslagen docent en moeder kennen niet exact dezelfde vorm van machteloosheid, maar ze zijn er wel tot de schouders ingezakt.