review
Recensie: Lucia de B.
Conclusie
In plaats van over justitieel onrecht of de positie van het individu tegenover het rechtssysteem gaat Lucia de B. voornamelijk over de grote bruine kijkers van Sallie Harmsen. De toevoeging en grote rol van haar personage maken Van der Oests verfilming van de Zaak de B. betuttelend. Het legioen aan bekende Nederlandse acteurs en de gestileerde beelden en kleuren maken Lucia de B. te filmisch voor het verhaal dat het wil vertellen. Wat een sterke aanklacht had kunnen zijn verwordt tot een middelmatig juridisch drama.De zaak Lucia de B. geldt als een van de grootste gerechtelijke dwalingen van de afgelopen decennia. Hoe was het mogelijk dat een eigenzinnige verpleegster tot levenslang werd veroordeeld voor meerdere moorden op kinderen en ouderen, terwijl allen op natuurlijke wijze om het leven waren gekomen? Opdat wij niet vergeten verfilmde Paula van der Oest (o.a. Tiramisu, Black Butterflies) dit verhaal. Ze gaat echter te ver in de stilering en de toevoeging van fictieve elementen ondermijnen het verhaal.
Hoe zat het ook alweer? De volkse en eigenzinnige Lucia de Berk, hier gespeeld door Ariana Schluter, werkte als verpleegster op de babyafdeling van het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag. Het overlijden van enkele baby’s in 2001 bracht een geruchtenmachine teweeg die uiteindelijk leidt tot de verdachtmaking van Lucia: ze was wel heel vaak in de buurt toen de kinderen overleden. Haar moeilijke jeugd en haar zelfgeschreven horrorverhalen hielpen niet mee. Aan het sterfbed van haar grootvader werd ze gearresteerd. Hard bewijs ontbrak echter en Lucia werd voornamelijk op basis van statistiek veroordeeld. Ook werd het schakelbewijs ingevoerd: als er enkele moorden bewezen zijn, is de rest aannemelijk. Zodoende werd Lucia in 2004 veroordeeld tot levenslang én TBS. Wetenschapsfilosoof Ton Derksen en zijn zuster Metta de Noo geloofden echter niet in dit statistische bewijs en een onderzoek uit Straatsburg wees uit dat de baby wiens dood als schakelbewijs dient op natuurlijke wijze om het leven is gekomen. In 2009 werd de zaak hervat en een jaar later wordt Lucia officieel vrijgesproken. Ze had toen ruim 6 jaar onschuldig gevangen gezeten.
Paula van der Oest volgt de waargebeurde gebeurtenissen, met de toevoeging van fictieve personen op het Openbaar Ministerie. Het belangrijkste personage onder hen is de overambitieuze Judith Jansen (Sallie Harmsen), die in een mum van tijd van de felste aanklager in de belangrijkste verdediger van Lucia verandert, dwarsgezeten door haar meerdere Ernestine Johansson (Annet Malherbe). De grote rol van Harmsen is een vreemde keuze in het verhaal. Het verhaal van Lucia B. is een schrijnend voorbeeld hoe een individu uit de minder welgestelde lagen van de bevolking op moet boksen tegen een juridische elite, die haar gezicht niet wil verliezen en daarom fouten ontkent. Door zoveel nadruk te leggen op het personage van Harmsen lijkt het alsof diezelfde elite haar eigen misstanden oplost, terwijl er in werkelijkheid hulp van buitenaf in de vorm van Derksen en de zijnen moest komen. Judith Jansen wordt daardoor een reddende engel die met haar grote bruine kijkers meewarig de hulpeloze slachtoffers van de rechtstaat onder haar hoede neemt.
De film heeft een sterrencast, met naast Schluter, Harmsen en Malherbe onder andere Barry Atsma en Fedja van Hûet. Verder maakt een kleurenfilter de beelden grauw, een trucje dat in het begin van de eeuw erg hip was (bijvoorbeeld in films als Requiem for a Dream) maar nu een beetje ouderwets aanvoelt. Door deze grote namen en de visuele stilering drijft de film steeds verder weg van het werkelijke, nog steeds urgente verhaal. Het blauwgrijs maakt de misère van Lucia haast glamoureus, iets wat nooit de bedoeling kan zijn.
