review
Recensie: Cloud Atlas

De Wachowski broer en zus (The Matrix) wagen zich aan een ambitieus project met de verfilming van de roman Cloud Atlas door David Mitchell. Zes verhalen verspreid over verleden en toekomst, die weinig verbintenis met elkaar hebben naast een thematische. Op zijn beste moment is Cloud Atlas een schitterend epos, op zijn slechtste een pompeus kunstwerk dat niet te begrijpen is.

Mitchell schreef Cloud Atlas in 2004. Het boek sleepte enkele prijzen binnen, zoals de British Book Awards voor literaire fictie, de Richard & Judy boekenprijs van het jaar en werd daarnaast genomineerd voor tal van andere prijzen. Het is één van die onverfilmbare boeken waarvoor überhaupt al veel moed nodig is om aan een script te gaan werken.

Vanaf 1894 tot aan een post-apocalyptische toekomst
Cloud Atlas bestaat uit zes verschillende verhalen die zich verspreiden over tijd en plaats. Het vroegste verhaal vindt plaats in 1849, waar een notaris wordt gevolgd op zakenreis naar de Polynesische eilanden. Een ander verhaal speelt zich af in de toekomst waar een serveerster, voorgeprogrammeerd voor alleen het serveren van mensen, zich bevrijdt en bij een rebellenleger aansluit. De verschillen kunnen niet groter zijn. Echter, er zijn enkele duidelijk verbindingen tussen de zes verhalen. In elk zit een personage met een moedervlek die lijkt op een meteoriet, het gaat hierom dezelfde ziel in een ander lichaam. Daarnaast hebben alle acteurs meerdere rollen op zich genomen en zijn ze in bijna elk verhaal – op de één of andere manier – terug te vinden.

Een prachtig soort mozaïek-verhaal
De schaal van al het bovengenoemde kan nogal overweldigend aanvoelen. En dat is het ook. De eerste aanwijzingen van een mogelijke link blijven lang uit. Het is daarom even puzzelen voordat de connectie op zijn plaats valt en iedereen zal een andere betekenis geven aan dat wat voor hem of haar op het scherm gebeurd. Het is zeker een kunst om iedereen zijn eigen interpretatie er op na te laten houden, maar helaas duurt het te lang en zullen er ook zij zijn die al lang en breed zijn afgehaakt voordat het kwartje valt. De Wachowski broers doen weinig moeite om al hun kijkers mee te krijgen. Gelukkig is elk verhaal op zichzelf boeiend genoeg om te blijven kijken. Daarnaast zijn de overgangen van verhaal naar verhaal simpelweg briljant. Een puik staaltje filmwerk, waarbij de ene beweging in het verleden vloeiend overgaat in één die plaatsvindt in de toekomst.

Pretentieus en kitscherig
Het moge duidelijk zijn, de Wachowski’s zijn ontzettend getalenteerd. Ze steken dit niet onder stoelen of banken, waardoor er helaas een glibberige laag van snobisme en zelfgenoegzaamheid over de gehele film zit. Alsof de twee duidelijk willen maken dat ze in staat zijn over-complexe films te maken die zich ontvouwen als gedicht. Het eerste shot waarin Tom Hanks een semi-poëtische tekst oprakelt (waar niemand wijzer van wordt) zet gelijk de toon. Het is enorme proza voor de cinefiel en kan eigenlijk niet: te overdreven, te hoogdravend. Cloud Atlas valt daarmee in hetzelfde rijtje als The Tree of Life (Malick, 2011) en The Fountain (Aronofsky, 2006). Een film die vooral zichzelf heel erg goed vind. Hoewel Cloud Atlas veel kwaliteiten heeft, zorgt het toch voor enigszins afgunst. Want waar gaat het nou eigenlijk om? Gaat het hier om reïncarnatie, de verbintenis tussen zielen, de uitwerking van het verleden op de toekomst of misschien om de universaliteit van de menselijke natuur? Dat laatste is overigens iets wat Mitchell ooit zelf zei over zijn boek.