review
Recensie: Samba

De Franse feelgood-film Intouchables sloeg wereldwijd in als een bom. De makers van deze film schotelden een geweldig, ontroerend en tegelijkertijd vrolijk verhaal voor. Nog voor het productieproces van Intouchables, hadden de makers al tien pagina’s geschreven over een ander onderwerp: een illegale asielzoeker in Frankrijk en zijn gevecht om te overleven in de maatschappij. Deze tien pagina’s vormden de fundering voor hun nieuwste film Samba. Lukt het de Franse makers om ons opnieuw te overtuigen van hun talent om prachtige verhalen te verbeelden op het witte doek, zonder dat het te veel op hun eerdere film lijkt?

Foto: David Koskas quad Gaumont ressources

De film vertelt het verhaal van Samba Cissé (Omar Sy), die tien jaar geleden vanuit Senegal naar Frankrijk vertrok. In Frankrijk wilde hij geld verdienen om te kunnen zorgen voor zijn familie in Senegal. Hij krijgt het ene rotbaantje na het andere voor zijn kiezen en doet hard zijn best, maar een verblijfsvergunning krijgt hij niet. Hij heeft de plicht om Frankrijk te verlaten, waardoor hij zich gedeisd moet houden om niet opgepakt te worden. Alice (Charlotte Gainsbourg) is een manager uit het bedrijfsleven die net een burn-out heeft gehad. Ze probeert haar leven weer op de rails te krijgen door vrijwilligerswerk te doen bij een hulporganisatie voor asielzoekers. Daar ontmoeten Samba en Alice elkaar. De twee worden uiteindelijk verliefd en proberen het leven weer op een positieve en optimistische manier in te vullen. Voor Alice is Samba de belichaming van wat zij na de burn-out heeft gemist: geluk, vrolijkheid en liefde. Maar door alle tegenslagen waar Samba mee te maken krijgt, blijkt het moeilijk dit gevoel vast te houden. Na het weerzien van een oude vriend dreigt het voor Samba helemaal mis te gaan.

Bewonderenswaardig aan deze film is de maatschappelijke relevantie: een groot, serieus probleem wordt in Samba op een prachtige wijze gevisualiseerd. Alleen Parijs telt al duizenden asielzoekers die hun best moeten doen om te overleven en tegen elkaar moeten knokken om dat ene miezerige baantje te bemachtigen: een indrukwekkend en droevig schouwspel. Omar Sy vertolkt een geweldige rol en laat de welwillendheid van vele asielzoekers zien.  Zijn grootste wens is werken om voor zijn familie in Senegal te kunnen zorgen. Met name het personage Samba en zijn levensverhaal zijn erg goed uitgewerkt in de film: je voelt vanaf de eerste minuut met hem mee en je wilt het beste voor hem, maar zonder verblijfsvergunning heb je weinig tot geen kans op de arbeidsmarkt. Het voelt als een oneerlijke strijd, wat waarschijnlijk ook het punt van de makers is. Ook Charlotte Gainsbourg zet met Alice een puike rol neer als een overwerkte vrouw wiens wereld verandert bij het ontmoeten van de charmante Samba. Het feit dat ze verliefd worden is voorspelbaar, maar het komt de film enkel ten goede. Alice wordt vrolijker en voelt dat ze het leven weer aankan, dankzij het optimisme van Samba, die ondanks alle tegenslagen vaak de goede dingen van het leven probeert te zien.

Foto: David Koskas quad Gaumont ressources

Waar het fout gaat, is de manier waarop de film wordt gepresenteerd. De film wordt, net als Intouchables, neergezet als feelgood-film (soms zelfs als comedy). Echter: de rode draad van de film, namelijk het gevecht van Samba als illegale asielzoeker in Frankrijk, is eigenlijk te zwaar om er een feelgood-film van te maken. De komische scènes voelen geforceerd aan en staan in schril contrast met de rest van de film, zoals de scène waarin Samba en zijn vriend Wilson glazen van een wolkenkrabber moeten wassen (de scène zit in de trailer onder deze recensie). Op een gegeven moment stoppen ze bij een verdieping met alleen maar vrouwen, waarna Wilson een striptease geeft en Samba, die hoogtevrees heeft, hem probeert te stoppen. Deze scene is onnodig voor het verhaal en geeft een rare smaak na het zien van tientallen asielzoekers die aan de toonbank van een uitzendbureau vechten om tegels te mogen zetten. Ik snap overigens wel dat er af en toe een grap in het verhaal moet zitten. Als je in zo’n vreselijke situatie zit als Samba en al die andere asielzoekers, is het wel belangrijk om positief te blijven en grapjes te maken, om de situatie voor jezelf iets lichter te maken. Dit soort grappen geven het karakter van Samba goed weer en het geeft je als kijker een positief gevoel in een film met een heftig onderwerp. Maar de scènes die puur voor het komische effect in de film zitten en vrijwel niets toevoegen aan het het narratief, voelen onnatuurlijk en geforceerd aan. Het verhaal van Intouchables liet deze komische scènes veel meer toe.

Alleen Omar Sy en de kenmerkende pianomuziek op de achtergrond van Ludovico Einaudi, die ook de (prachtige) soundtrack van Intouchables schreef, doen herinneren aan het feit dat deze film van dezelfde makers is als Intouchables. Al met al zijn Eric Toledano en Olivier Nakache erin geslaagd om wederom een prachtig verhaal te schrijven. Samba maakt als drama-film zelfs meer indruk dan Intouchables: de keiharde werkelijkheid van het alledaagse leven voor duizenden asielzoekers is erg sterk in beeld gebracht. Ik vind het jammer dat de makers en de media Samba als feelgood-film of comedy bestempelen, aangezien de film zich hier niet voor leent. Sterker nog, als  feelgood-film vind ik Samba zelfs niet geslaagd. Desalniettemin is de maatschappelijke relevantie, in combinatie met een ijzersterk verhaal reden genoeg om Samba te kijken.