review
Recensie: Exodus: Gods and Kings

We kunnen van regisseur Ridley Scott zeker niet zeggen dat hij te weinig risico neemt naarmate zijn pensioen nadert. Het brein achter filmklassiekers als Alien, Blade Runner en Gladiator bracht ons de laatste jaren gemengd ontvangen titels als Prometheus en The Counselor. Zijn nieuwe epische Bijbelvertelling Exodus: Gods and Kings is geen uitzondering en volgt hiermee het eerder dit jaar verschenen Noah op.

In circa 1300 v.C. is Egyptische farao Seti (John Torturro) stervende. Hij maakt plannen om zijn macht over te geven aan zijn zoon Ramses (Joel Edgerton). Adoptiebroer en beste vriend Mozes (Christian Bale) heeft zijn twijfels over de zelfingenomen eyelinerdragende Ramses maar redt, geheel volgens een voorspelling, zijn leven tijdens een grote veldslag. Vervolgens bezoekt Mozes de stad Pithom waar hij het leed van de Hebreeuwse slaven van dichtbij meemaakt. Een van hen, de oude Nun (Ben Kingsley), vertelt dat volgens een andere voorspelling Mozes is voorbestemd om zijn volk te leiden. Wanneer Ramses hier lucht van krijgt neemt hij het moeilijke besluit zijn broer te verbannen. Op de hierop volgende reis krijgt Mozes een visioen van God en na veel twijfel besluit hij terug te keren naar het Egyptische rijk om de slaven te bevrijden.

Visueel is Exodus een van de beste films van het jaar. Het Egyptische rijk ziet er geweldig overtuigend uit en vooral de schaal ervan is verbluffend. Met name in het sterke eerste uur krijg je nooit het idee naar mensen te kijken die in een (greenscreen)studio staan. Vooral de aandacht voor details in de overzichtsshots is indrukwekkend en zorgt ervoor dat het gebruik van computereffecten niet stoort. De film overtreft op dit gebied de al bijzonder epische film Gladiator. In de scènes meteen na de verbanning van Mozes zakt het verhaal iets in, al blijft het geheel op een aangenaam tempo. De speelduur van 150 minuten is aanzienlijk korter dan de gespeculeerde 200 minuten, getuige een aantal onlogische scèneopvolgingen lijken er wel wat passages in de montage te zijn geschrapt. Toch ontbreekt het niet aan gelaagde hoofdpersonages. Zo is de Joel Edgertons versie van Ramses een machtsverslaafde met grootheidswaanzin, die tegelijkertijd zielsveel om zijn zoon geeft en economische redenen heeft voor het naar eigen zeggen noodzakelijke gebruik van slaven.

Ridley Scott probeert zeker geen precieze vertelling van de Bijbel te maken, het verhaal is groots en episch en Mozes draagt geen staf maar een zwaard bij zich. Christian Bale’s Mozes is een heldhaftige generaal die er in het heetst van de strijd er rustig op los hakt. Hij is het niet altijd eens met God en weet niet precies of hij wel het juiste doet. Deze twijfel heeft op meerdere manieren een negatief effect op de film. Als kijker is het moeilijk om iets om dit personage te geven en hierdoor komt ook niet goed over waarom de Hebreeuwse slaven hem zonder twijfel volgen. Dit komt vooral goed naar voren in de spaarzame momenten dat Aaron Paul in de film te zien is. Een groot deel van zijn scenes bespied hij Moses vertwijfelt toe terwijl deze met God praat. Voor hem lijkt het alsof Moses in zichzelf praat, maar hier doet de film verder niks mee. Ook de manier waarop God in deze scènes is vormgegeven zal niet iedereen kunnen bekoren.

De film lijkt God op momenten zelfs neer te willen zetten als een waanbeeld van Mozes. Ook de Bijbelse plagen zijn haast weergegeven als slechts zeer ongewone natuurfenomenen en de Rode Zee wordt doorkruisbaar door wat lijkt op een tsunami, een groot contrast met de manier waarop deze scène is vormgegeven in de filmklassieker The Ten Commandments. Het heeft een onwaarschijnlijk gevoel van realisme tot gevolg. Zo is Exodus niet de beste film van het jaar, maar wel eentje die je zeker op het grootst mogelijke scherm moet zien.